Μήπως τα «πειράγματα από τους συμμαθητές» δεν είναι εντελώς φιλικά;

Το ξέρουμε όλοι: Τα παιδιά στο σχολείο πειράζονται μεταξύ τους.

Κάτι άλλο που ξέρουμε όλοι: Τα παιδιά είναι πολλές φορές σκληρά.
Τι γίνεται λοιπόν όταν τα πειράγματα είναι σκληρά, και μάλιστα όταν κατευθύνονται συστηματικά σε κάποιο παιδί; Ε...τότε τα πράγματα γι’ αυτό το παιδί είναι πολλές φορές δύσκολα.

Το φαινόμενο αυτό, που το ονομάζουν στα Αγγλικά "bullying" στα Ελληνικά έχει αποδοθεί με τους (μάλλον ατυχείς) όρους «εκφοβισμός» ή «θυματοποίηση».

Έρευνες έχουν δείξει ότι «θύματα» εκφοβισμού είναι συνήθως παιδιά σωματικά αδύναμα, εσωστρεφή, μάλλον μοναχικά και με σχετικά χαμηλή αυτοπεποίθηση. Τα πειράγματα που τους γίνονται παίρνουν πολλές μορφές: μπορεί να περιλαμβάνουν σωματική βία (π.χ. καρπαζιές) ή να είναι λεκτικά πειράγματα (π.χ. κοροϊδίες) ή να τους κάνουν γκριμάτσες (σκεφτείτε πόσο αναστατώνεται ένα παιδί των πρώτων τάξεων του Δημοτικού όταν του βγάζουν τη γλώσσα). Μια άλλη μορφή είναι ο αποκλεισμός από την παρέα, με αποτέλεσμα το διάλειμμα να είναι μία οδυνηρή δοκιμασία για τα παιδιά αυτά ή σε μεγαλύτερες ηλικίες η διάδοση φημών (π.χ. η Μαρία είναι χαζή και ξέρεις τι έκανε...). Και ο κατάλογος με τις μορφές εκφοβισμού φαίνεται πολύ μεγάλος, πραγματικά τα παιδιά είναι πολύ ευφάνταστα όταν πρόκειται για κοροϊδίες και πειράγματα...

Όμως αυτό που δεν αλλάζει είναι το πόσο άσχημα μπορεί να αισθάνεται ένα παιδί όταν γίνεται «θύμα» εκφοβισμού. Οι έρευνες αναφέρουν ότι τα παιδιά αυτά έχουν περισσότερο άγχος, η αυτοεκτίμηση μειώνεται, τείνουν να αποφεύγουν τις καταστάσεις στις οποίες μπορεί να αντιμετωπίσουν τους συμμαθητές που τους κοροϊδεύουν (έτσι μπορεί να αποφύγουν να πάνε σε ένα πάρτι που τους έχουν καλέσει ή μπορεί να προσπαθήσουν να αποφύγουν να πάνε και σχολείο), η σχολική τους επίδοση μπορεί να μειωθεί ή και να εμφανίσουν συμπτώματα κατάθλιψης.

Πώς θα βοηθηθεί, λοιπόν, ένα παιδί που φαίνεται να το πειράζουν «όχι εντελώς φιλικά»; Το πρώτο πράγμα που πρέπει να γίνει είναι οι γονείς να μπορέσουν να διακρίνουν τα σημάδια ότι το παιδί τους μπορεί να είναι στόχος εκφοβισμού.

Πιθανά σημάδια ότι ένα παιδί είναι στόχος εκφοβισμού
• Έρχεται στο σπίτι με σκισμένα ρούχα ή βιβλία και δεν μπορεί να δώσει μια απάντηση για το πώς έγινε.
• Έχει γρατζουνιές ή μελανιές και δεν μπορεί να εξηγήσει πώς έγιναν.
• Παραπονιέται ότι είναι μόνος/η στο διάλειμμα, δεν θέλει να παίζει με συμμαθητές του, δεν θέλει να πάει σε πάρτι όταν τον/την καλούν.
• Δεν θέλει να πάει στο σχολείο το πρωί, έχει μειωμένη όρεξη, παραπονιέται για πονοκεφάλους και στομαχόπονο (ιδιαίτερα τα πρωινά).
• Επιλέγει μία «ανορθόδοξη» διαδρομή για να πάει και να γυρίσει από το σχολείο (προσπαθώντας να αποφύγει τους συμμαθητές του στον δρόμο).
• Έχει ανήσυχο ύπνο, βλέπει εφιάλτες.
• Χάνει το ενδιαφέρον του για τα μαθήματα του σχολείου και παίρνει χαμηλότερους βαθμούς.
• Φαίνεται στεναχωρημένος/η ή/και έχει συχνά ξεσπάσματα θυμού.

Τι να κάνουν οι γονείς
• Μιλήστε στο παιδί. Πείτε του ότι δεν φαίνεται πολύ χαρούμενο τελευταία και σκέφτεστε μήπως δεν τα πηγαίνει καλά με τα παιδιά στο σχολείο. Αναγνωρίστε πόσο δύσκολο είναι αυτό που του συμβαίνει (σίγουρα θα ήταν πολύ δύσκολο για εσάς αν σας... κορόιδευαν κάθε μέρα στη δουλειά). Πείτε του ότι είστε εκεί για να σας μιλήσει όποια στιγμή θέλει και ότι θέλετε να το βοηθήσετε. Πολύ συχνά τα παιδιά ντρέπονται γι’ αυτό που τους συμβαίνει και δεν θέλουν να μιλήσουν σχετικά με το συγκεκριμένο ζήτημα. Επιβεβαιώστε στο παιδί σας ότι να μιλήσει με έναν ενήλικο είναι ο καλύτερος τρόπος για να λυθεί το πρόβλημα.
• Ενημερώστε το παιδί σας ότι θα μιλήσετε στον/στη δάσκαλο/α και κάντε το. Συζητήστε μαζί του/της. Τι βλέπει και εκείνος/η να συμβαίνει; Τι προτείνει; Ζητήστε τη βοήθειά του/της για να λυθεί το πρόβλημα.
• Προσπαθήστε να ενισχύσετε τη φιλία του παιδιού σας με κάποιο συμμαθητή/τρια που συμπαθεί (π.χ. κανονίστε μία έξοδο στο σινεμά ή σε κάποιο άλλο μέρος όπου θα περάσουν καλά). Η φιλία με ένα άλλο παιδί έχει αποδειχτεί ότι είναι μέγας προστατευτικός παράγοντας «κατά του εκφοβισμού».
• Ενισχύστε το παιδί σας να κάνει μία εξωσχολική δραστηριότητα που του/της αρέσει και τα καταφέρνει καλά (ποδόσφαιρο, ζωγραφική, θεατρικό παιχνίδι...). Με αυτόν τον τρόπο και θα τονωθεί η αυτοεκτίμησή του και αυξάνει τις πιθανότητες να γνωριστεί με άλλα παιδιά εκτός σχολείου που μπορεί να δημιουργήσει σχέσεις με πραγματικά... φιλικά πειράγματα.

 

Λήδα Αναγνωστάκη
Ψυχολόγος

 Πηγή:  Περιοδικό "Παιδί Υγεία & Ανατροφή", εκδ. Ματσανιώτη